Fosfolipidy – pozycja obowiązkowa w diecie?

Fosfolipidy (fosfatydy) należą do grupy tłuszczów. A tłuszcze nie mają ostatnio dobrej prasy. Zarzuca się im wiele złego, a zwłaszcza miażdżycę i otyłość. Jednak lipidy mają również dobre oblicze i ważną rolę do odegrania w organizmie…

Tłuszcze (lipidy) to grupa związków o różnorodnej budowie, ale posiadających tę samą cechę, a mianowicie nie są rozpuszczalne w wodzie, lecz rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak: benzen, eter, aceton, chloroform.

Funkcje, jakie pełnią tłuszcze w organizmie człowieka

• Pełnią rolę materiału energetycznego.
• Są podstawą dla rozpuszczenia się witamin A,D,E,K.
• Dostarczają nam NNKT, których organizm nie jest w stanie sam wyprodukować.
• Wchodzą w skład płynów ustrojowych.
• Są prekursorami hormonów steroidowych (cholesterol) i hormonów płciowych.
• Poprawiają walory smakowe potraw, podnoszą ich sytość oraz wartość energetyczną.

Podział lipidów

• proste, tłuszcze właściwe i woski,
• złożone, fosfolipidy, glikolipidy oraz inne lipidy,
• sterole, zoosterole, fitosterole i mykosterole.

Fosfolipidy – są to estry glicerolu lub sfingozyny z kwasem fosforowym oraz kwasami tłuszczowymi. Do organizmu człowieka dostarczane są z żywnością.

Źródła fosfolipidów

Występują m.in. w żółtku jaja, produktach sojowych, wątrobie wieprzowej i drobiowej, orzeszkach ziemnych, orzechach włoskich, owocach morza, szparagach oraz płatkach owsianych.

Normy spożycia fosfolipidów

Spożycie fosfolipidów na dzień przez osobę dorosłą powinno wynosić 2 – 8g, czyli 1- 10% energii pochodzącej z tłuszczów. Ok. 90% fosfolipidów dostarczanych z pożywieniem zostaje wchłonięte przez organizm.

Funkcje fosfolipidów

• Wpływają na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych, zapewniają im odpowiednią płynność oraz przepuszczalność i właściwą aktywność białek błonowych.
• Wpływają na sygnalizację komórkową oraz aktywność enzymatyczną.
• Odgrywają istotną rolę w profilaktyce chorób przewlekłych.
• Zmniejszają ryzyko marskości wątroby, ponieważ hamują procesy jej włóknienia.
• Ułatwiają rozpuszczenie cholesterolu w żółci i dzięki temu łatwiej jest go usunąć z organizmu.

Obecnie wiele osób uważa, że spożywanie tłuszczów niekorzystnie wpływa na organizm, przyczynia się do powstawania chorób, szczególnie układu krążenia. Faktem jest, że jedzone w nadmiarze tłuszcze mogą nam zaszkodzić. Faktem jest również to, że każdy organizm ich potrzebuje by prawidłowo funkcjonować. To my jednak decydujemy ile i jakiego rodzaju tłuszcze jemy.

Niedobór tłuszczy w diecie powoduje

• zahamowanie wzrostu i spadek przyrostu masy ciała,
• wypadanie włosów,
• kruche naczynia krwionośne,
• spadek napięcia mięśnia sercowego,
• spadek odporności organizmu,
• zwiększoną wrażliwość na alergeny,
• stany zapalne skóry, pogorszenie gojenia się ran,
• zmiany skórne – łuszczyca, sucha skóra.

Ile % naszej codziennej diety powinny stanowić tłuszcze:

• niemowlęta w drugim półroczu życia 40%,
• dzieci w wieku 1-3 lata 35-40%,
• osoby w wieku podeszłym powyżej 60 roku życia lub osoby zagrożone miażdżycą lub otyłością 20-25%,
• dzieci i osoby dorosłe 30-35%.

Fosfolipidy pełnią wiele istotnych dla organizmu funkcji, lecz pamiętać trzeba, że wciąż są tłuszczami. Nadmiar spożywania tłuszczy w diecie powoduje nadwagę oraz wiele chorób: układu krążenia, cukrzycy typu 2, nowotworów (rak okrężnicy, piersi, gruczołu krokowego, trzustki, odbytnicy).

Więc jak można uniknąć niedoboru tłuszczy w organizmie, ale tym samym nie doprowadzić do ich nadmiaru? Sekretem jest zdrowa i racjonalna dieta, bazująca na wielonienasyconych kwasach tłuszczowych (olej lniany, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, olej z ogórecznika, mleko, oleje z ryb, z łososia, dorsza, makreli), jednonienasyconych kwasach tłuszczowych (oliwa z oliwek, sardynki, tuńczyk, awokado), nienasyconych kwasach tłuszczowych (produkty roślinne i ryby). Unikajmy za to nasyconych kwasów tłuszczowych (produkty pochodzenia zwierzęcego – słonina, boczek, tłuste mięsa, masło, olej palmowy).

Bibliografia:

• Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo PZWL, wydanie IV, Warszawa 2017.
• Parchem K., Bartoszek A., Fosfolipidy oraz produkty ich hydrolizy jako żywieniowe czynniki prewencyjne w chorobach cywilizacyjnych, Postępy Hig Med. Dosw, 2016.