Adaptogeny – niezwykłe rośliny, które wzmacniają organizm

Stres, przemęczenie i osłabiona odporność sprawiają, że coraz częściej szukamy naturalnych środków, by wspomóc swój organizm. A gdyby tak sięgnąć do natury, do znanych i stosowanych od wieków przez naturalną medycynę związków nazywanych adaptogenami? Adaptogeny bowiem naturalnie zwiększają odporność organizmu na stres, zmęczenie oraz choroby somatyczne. Które rośliny należą do tej niezwykłej grupy?

Zaczniemy jednak od homeostazy…

Wszystkie procesy jakie zachodzą w organizmie człowieka wymagają w marę stałego otoczenia, ponieważ musimy utrzymać m.in.: stałą temperaturę ciała, ciśnienie krwi, czy stężenie związków chemicznych koniecznych do pracy całego układu. Tymczasem procesom tym nie sprzyja zmienne środowisko zewnętrzne. Dlatego nasz wspaniały organizm wykształcił zdolność do utrzymania stałego środowiska wewnętrznego mimo zmiennych warunków na zewnątrz (homeostazę właśnie). Jest to oczywiście złożony proces, który angażuje wiele mechanizmów, a jego celem jest zachowanie równowagi i adaptacja organizmu do zmieniających się warunków środowiska zewnętrznego.

Dlaczego wspominamy o homeostazie? Adaptogeny, jak sama ich nazwa wskazuje, potrafią wspomagać mechanizmy adaptacyjne organizmu do niesprzyjających warunków środowiska zewnętrznego.

Adaptogeny pomagają utrzymać homeostazę, czyli zdrową równowagę organizmu

Co bierzemy pod uwagę zaliczając roślinę do adaptogenów? Na czym polega adaptogenne działanie roślin? Adaptogen:

• Zwiększa odporność organizmu na stres, również ten spowodowany przez niekorzystne działanie środowiska zewnętrznego, a stres uważamy za jedną z najważniejszych przyczyn występowania chorób cywilizacyjnych.
• Działa naturalnie, czyli w granicach fizjologicznych. Nie stymuluje sztucznie organizmu, tak jak np. kawa lub nikotyna, które zdecydowanie nie są adaptogenami. Dlaczego? Po pierwsze, bo jak już napisaliśmy działają sztucznie, wprawdzie pobudzają organizm, ale kosztem wprawienia go w stres.

Czyli podsumowując – kandydat do roli adaptogenu:

• działa immunostymulująco – zwiększa odporność organizmu;
• działa uspokajająco – wycisza ośrodkowy układ nerwowy;
• poprawia zdolność do uczenia się i zapamiętywania;
• poprawia aktywność fizyczną – w sytuacji zwiększonego wysiłku fizycznego;
• działa antyoksydacyjnie – chroni nas przed wolnymi rodnikami.

Rośliny o działaniu adaptogennym

• Ashwagandha (Withania somnifera) – dzięki substancjom aktywnym, takim jak glikozydy witanolidowe i oligosacharydy działa antyoksydacyjnie i odtruwająco na organizm. Pomaga radzić sobie ze stresem, depresją, zwiększa wydolność organizmu. Ułatwia zapamiętywanie i działa ochronnie na wątrobę.
• Żeń-szeń (Panax ginseng) – medycyna naturalna zna go i ceni już od wielu wieków. Substancją aktywną w przypadku żeń-szenia są ginsenozydy. Jakie są jego właściwości? Poprawia kondycję fizyczną, zdolność uczenia się i zapamiętywania, łagodzi stres, działa antyoksydacyjnie i przeciwmiażdżycowo, hamuje tworzenie się kwasu mlekowego w mięśniach.
• Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) – owoc cytryńca jest od wieków wykorzystywany w medycynie Wschodu. Zawiera witaminy C i E, kwasy organiczne i olejek eteryczny, ale swoje lecznicze właściwości zawdzięcza lignanom (schizandryna, schizandrol, gomisyny). Cytryniec wzmacnia odporność i układ nerwowy, pomaga w depresji, działa antyoksydacyjnie.
• Różeniec górski (Rhodiola rosea) – zawiera kwasy organiczne, flawonoidy, garbniki, glikozydy fenolowe. Działa antystresowo i zwalcza wodne rodniki, wzmacnia kondycję fizyczną i psychiczną.

Adaptogeny mają za zadanie przede wszystkim wspomóc organizm w zdrowym funkcjonowaniu i w zachowaniu homeostazy. Rośliny o działaniu adaptogennym stanowią ciekawe uzupełnienie zdrowej diety. Pomagają nam uporać się ze stresem, wzmacniają wydolność organizmu, dzięki czemu poprawia się jakość naszego życia.

Bibliografia:

• Chandrasekhar K, Kapoor J, Anishetty S., A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23439798 (dostęp: 18.11.2019).
• Dąbrowska-Bernstein B., Moskalik M., Wydro D., Adaptogeny korygujące reakcję organizmu na stres i
  zaburzenia homeostazy – pomocą w prewencji chorób cywilizacyjnych, https://tiny.pl/t4d8z (dostęp: 18.11.2019).
• Obidoska G., Sadowska A., Rośliny o działaniu adaptogennym, Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Nr 233, 2004r.
• Usharani P., Raveendranadh P., Nishat F., Effect of standardized aqueous extract of Withania somnifera on tests of cognitive and psychomotor performance in healthy human participants, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3897003/ (dostęp: 18.11.2019).