Nutraceutyki – niedoceniane składniki żywności

Nutraceutyki wspierają funkcjonowanie organizmu oraz zmniejszają ryzyko występowania chorób cywilizacyjnych. Jakie konkretnie substancje kryją się pod nazwą „nutraceutyki” i gdzie możemy je spotkać?

Nutraceutyki – definicja

Nazwa pochodzi od dwóch słów: nutrition i farmaceutical (żywienie i farmaceutyki) i chyba najtrafniej określa rolę nutraceutyków. Nutraceutyk nie jest lekiem, ale jednocześnie jest czymś więcej niż zwykłym składnikiem żywności. Nutraceutyk to składnik, który można znaleźć zarówno w suplemencie diety, jak i w żywności funkcjonalnej lub specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Definicja nutraceutyku mówi nam, że „jest to dodatek dietetyczny, który dostarcza skoncentrowaną formę danego bioaktywnego składnika z pożywienia, używany w celu poprawy zdrowia i w dawkach wyższych niż te, które mogą być otrzymane z normalnej żywności”.

W jakiej postaci występują nutraceutyki? Odpowiedź nie jest oczywista, bo w różnej. Nutraceutyk może być kapsułką, tabletką, ekstraktem, dodatkiem do żywności, odżywką lub przetworem spożywczym.

Chociaż nutraceutyki mogą być pochodzenia zwierzęcego lub mikroorganicznego, to ich głównym ich źródłem są rośliny.

Od lat naukowcy zwracają uwagę na tzw. fitonutraceutyki, do których należą znane ze swoich antyoksydacyjnych właściwości karotenoidy, polifenole, fitosterole, fitoestrogeny.

Nutraceutyki – ich źródła w żywności

W żywności nutraceutyki występują naturalnie (np. beta-karoten w marchewce) lub jako specjalny dodatek (np. sól wzbogacona w jod). Żywność może też być poprawiona poprzez specjalny sposób hodowli (specjalne karmienie zwierząt) lub inżynierię genetyczną (np. pomidory o większej ilości likopenu). Do nutraceutyków zaliczamy:

• soki i napoje owocowe wzbogacane o witaminy (np. witaminę C),
• jogurty, pełnoziarniste pieczywo i płatki śniadaniowe, czyli źródła pro- i prebiotyków oraz błonnika.
• żywność, w której obniżono zawartość cukru i tłuszczu,
• oleje roślinne, oliwa z oliwek (kwasy tłuszczowe omega-3, fitosterole roślinne),
• zielona herbata (katechiny),
• soja to znakomite źródło wielu nutraceutyków: inhibitory proteazy, fitosterole, saponiny, kwasy fenolowe, kwas fitynowy oraz izoflawony,
• nutraceutykami są również antyoksydanty, witaminy, minerały i inne substancje, które wpływają na zdrowie i pracę organizmu. Zaliczamy do niech witaminy C,E, beta-karoten, nienasycone kwasy tłuszczowe. To również takie związki, jak L-karnityna, koenzym Q10, cholina, które należą do różnych grup i nie są ani witaminami, ani minerałami.

Dla kogo nutraceutyk?

Nutraceutyki to bardzo szeroka grupa: od związków naturalnie występujących w żywności po substancje do niej dodawane. Jednak specjalne wzbogacanie nimi żywności budzi pewne obawy konsumentów. Obawiają się oni zbędnego przesycenia jedzenia dodatkami, a jak wiadomo nadmiar potrafi zaszkodzić. Jedno jest pewne, nutraceutyki są po to, żeby wspomagać funkcjonowanie organizmu i wyrównywać niedobory. Jako takie, jak każdy suplement powinny być stosowane z umiarem.

Bibliografia:

• Cielecka E., Nutraceutyki – dar z natury, https://tiny.pl/77p3t (dostęp: 10.07.2020)
• https://biotechnologia.pl/biotechnologia/nutraceutyki-co-warto-o-nich-wiedziec,13995
• http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/Nutraceutyki/