Ginsenozydy – jak działają na nasz organizm?

Ginsenozydy to substancje czynne, w które bogaty jest korzeń żeń-szenia. Nie ma co do tego wątpliwości, bo słowo „ging- seng” oznacza „człowiek korzeń”. Jednak poza nazewnictwem warte uwagi są niezwykłe, prozdrowotne właściwości ginsenozydów…

Zaczniemy od żeń-szenia.

Żeń-szeń znany jest już od 4000 lat. Ze względu na swoje bogate, lecznicze właściwości był bardzo ceniony już w starożytnych Chinach. We wczesnym średniowieczu żeń-szeń został przywieziony do Europy przez żeglarza Ibn Cordobie, gdzie popularność zdobył dopiero w XIII wieku. A w XIX wieku w Korei i Mandżurii podjęto próby jego uprawy. Jednak jest to roślina bardzo wymagająca i nie toleruje dużego nasłonecznienia (dlatego podczas jego uprawy pola muszą być osłonięte). Jakby tego było mało, to kapryśny żeń-szeń wymaga również żyznej gleby.

Do dzisiaj opisane zostało około 20 odmian żeń-szenia, które mogą różnić się między sobą składem oraz właściwościami. Jego korzeń może mieć kolor czerwony lub biały. Dlaczego? Kolor biały wynika z tego, że żeń-szeń był suszony na słońcu. Natomiast czerwony – został poddany działaniu pary wodnej i wysokiej temperatury. Skład żeń-szenia może różnić się z powodu: miejsca uprawy, czasu zbioru lub warunków uprawy. Co ważne – im starsza roślina, tym ma więcej związków biologicznie czynnych.

Substancje aktywne, w które bogaty jest żeń-szeń:

• polisacharydy,
• poliacetyleny,
• flawonoidy,
• kwasy tłuszczowe,
• związki azotowe,
• witaminy: A,C,PP,E, oraz z grupy B,
• olejki eteryczne,
• choliny oraz mikroelementy, ale…
• najważniejszym związkiem występującym w żeń-szeniu są saponiny triterpenowe, czyli ginsenozydy oraz panaksozydy.

Ginsenozydy i ich zdrowotne właściwości

Według najnowszych badań ginsenozydy korzystnie wpływają na proces uczenia się i zapamiętywania.
Pomagają również w zaburzeniach pamięci występujących u cierpiących na chorobę Alzheimera oraz usprawniają transport tlenu w układzie nerwowym.

W badaniach prowadzonych przez Sun i wsp., udowodniono ich działanie przeciwdepresyjne przez kontrolę serotoniny, dopaminy oraz acetylocholiny.

Wpływają też na układ immunologiczny, chronią organizm przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi.

Dzięki obecności ginsenozydów żeń-szeń jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych suplementów. Jest dostępny w postaci tabletek, kapsułek, herbat i syropów. Poprawia witalność, życiową energię, również pamięć, podnosi wydolność psychofizyczną, wzmacnia organizm w okresie osłabienie i zmęczenia. Ma właściwości antyoksydacyjne, hamuje działanie wolnych rodników.

Żeń-szeń pomaga w:

• chorobach sercowo-naczyniowych,
• przewlekłych chorobach żołądka i jelit,
• chorobach wątroby i nerek,
• cukrzycy,
• wzmożonej senności,
• zmęczeniu i osłabieniu,
• niedokrwistości,
• długotrwałym stresie.

Ale trzeba czasami z nim uważać, bo nadmiar żeń-szenia powoduje:

• bezsenność,
• nerwowość,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Kiedy go nie stosować?

• podczas ciąży i w okresie karmienia piersią,
• w nadciśnieniu,
• przy niskiej krzepliwości krwi,
• w astmie lub rozedmie płuc.

Należy też zwrócić uwagę na przyjmowanie leków i żeń-szenia równocześnie, ponieważ może on wchodzić w interakcje, np. z lekiem regulującym krzepliwość krwi.

Żeń-szeń jest na tyle rozpowszechnioną rośliną, że ma zastosowanie nie tylko jako środek wspomagający organizm, ale również jako dodatek do żywności. W Kanadzie oraz USA dodaje się go do napojów, a nawet cukierków. W Chinach stosuje się go jako napój orzeźwiający oraz dodaje do alkoholi.

Pamiętajmy jednak, że suplementy diety mają za zadanie uzupełnić zdrową i zróżnicowaną dietę, ale nie powinny jej zastępować.

Bibliografia:

• Dolot M., Śmigielski K., Wesołowska M., Analiza wybranych składników odżywczych w żeń-szeniu amerykańskim uprawianym w Polsce, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej nr. 984, 2006.
• Lisiecka J. i inni, Wpływ suplementów diety na poprawę funkcji poznwczych u osób starszych, Katedra i Klinika Geriatrii Colegium Madicum w Bydgoszczy, 2016.
• Maciąg M., Maciąg K., Postęp w badaniach nad roślinami – najnowsze doniesienia, Wydawnictwo Naukowe TYGIEL sp. Z o.o., 2017.
• Sędek Ł., Michalik M., Nowe badania nad saponinami ujawniają ich liczne lecznicze właściwości, Zakład Biologii Komórki, Wydział Biotechnologii Uniwersytet Jagieloński, tom 54 numer 4, strony 345-356, 2005.