Ashwagandha (żeń-szeń indyjski). Ekstrakt z ashwagandhy (Withania somnifera L.).

Ashwagandha jest rośliną znaną także jako żeń – szeń indyjski. Z jej dobroczynnych właściwości od wieków korzystają zwolennicy azjatyckiej medycyny niekonwencjonalnej.
Działanie tej rośliny zostało docenione także przez Europejczyków. Jej druga nazwa – żeń szeń indyjski – nawiązuje do podobieństwa właściwości Ashwagandhy do chińskiego żeń – szenia. Można spotkać się także z takimi określeniami, jak Winter cherry, Kanaje Hindi, albo Samm al Ferakh.

Skąd pochodzi żeń – szeń indyjski?

Żeń – szeń indyjski pochodzi z Indii – stąd nazwa. Poza tym, można spotkać go w takich krajach jak Pakistan, Iran, Sri Lanka, Afganistan i Bangladesz, a nawet w Egipcie i w południowo – wschodniej części Europy. Ashwagandha ma postać krzewu, który osiąga wysokość równą około 150 cm wysokości. Zakwita na zielono lub żółto – zielono. Kwiaty stopniowo przekształcają się w owoce o ciemnopomarańczowym lub czerwonym odcieniu. Rolę leczniczego surowca pełnią nie tylko owoce, ale również korzenie. To właśnie z nich pozyskuje się ekstrakt potrzebny do wyprodukowania suplementu diety.

Pobudza czy uspokaja?

Według jednych źródeł roślina podnosi poziom energii, według innych wręcz przeciwnie – uspokaja. Właściwości żeń – szenia indyjskiego są zatem bardzo zróżnicowane. W istocie, ashwagandha jednocześnie pomaga w ustabilizowaniu nastroju, a jednocześnie sprawia, że organizm nabiera witalności. Na tym jednak nie kończy się wpływ indyjskiego żeń – szenia na układ nerwowy. Ashwagandha jest rośliną cenioną także ze względu na to, że poprawia on pamięć i koncentrację. Najczęściej przedstawia się ją jako remedium na negatywne skutki stresu. Z jego dobroczynnych właściwości skorzystają też osoby, które marzą o zdrowym śnie zmagając się z bezsennością.

Witanolidy – sekretne związki ukryte w ekstrakcie

Najwyższe stężenie witanolidów zawiera ekstrakt pozyskany z indyjskiego żeń – szenia, dlatego też jego stosowanie jest w świetle aktualnej wiedzy najskuteczniejszą metodą suplementacji. Naturalne związki wykazują działanie przeciwbakteryjne i antynowotworowe. Zakres właściwości witanolidów obejmuje także działanie antymitotyczne, czyli działanie polegające na hamowaniu podziału komórek na drodze mitozy. W efekcie działania witanolidów zmniejsza się też ciśnienie tętnicze krwi – to kolejna z podstawowych korzyści stosowania ekstraktu z ashwagandhy.

Co zawiera korzeń?

Ekstrakt z korzenia żeń – szenia indyjskiego jest bogatym źródłem dwóch rodzajów związków, takich jak witanozydy i sitoinozydy. Obie grupy należą do glikowitanolidów. Ich działanie można opisać jako odtruwające, przeciwutleniające i antystresowe. Innymi słowy, wspomagają one usuwanie toksyn i produktów ubocznych przemiany materii z organizmu, a dodatkowo przeciwdziałają wolnym rodnikom (odpowiadającym m.in. za choroby i starzenie się) oraz łagodzą negatywne skutki stresu przeciwdziałając depresji. Glikowitanolidy wpływają również korzystnie na procesy zapamiętywania i koncentrację. Według naukowców mogą być pomocne w profilaktyce takich chorób, jak wrzody żołądka i choroba Alzheimera.

W ekstrakcie z korzenia ashwagandha znajdziemy także alkaloidy nikotynowe, fitosterole, fenolokwasy i kumaryny. Indyjski żeń – szeń jest jednocześnie cennym źródłem żelaza, które ma ogromny wpływ na kondycję układu krwiotwórczego. Jego niedobór w krótkim czasie powoduje anemię. Zdaniem naukowców, stosowanie indyjskiego żeń – szenia może pełnić rolę profilaktyki przeciw tej chorobie.

Ashwagandha wzmacnia odporność

Obecnie są prowadzone badania nad zastosowaniem ashwagandhy we współczesnej medycynie. Wykazano m.in. działanie immunosupresyjne i wzmacniające. Oznacza to, że żeń – szeń indyjski wspiera odporność i przeciwdziała zaburzeniom układu immunologicznego określanym jako choroby autoimmunologiczne. Nie jest wykluczone, że w przyszłości znajdzie ona zastosowanie w ich leczeniu.

Gospodarka hormonalna a żeń – szeń indyjski

W dzisiejszych czasach zaburzenia hormonalne są coraz większym problemem. Znacznie wzrasta zachorowalność na choroby tarczycy. Ekstrakt z ashwagandhy jest polecany osobom, które cierpią na jej niedoczynność. Żeń – szeń indyjski wpływa również na hormony płciowe – u kobiet dba o regularność cyklu menstruacyjnego i poprawia libido, a u mężczyzn zwiększa sprawność seksualną.

Długa lista dobroczynnych właściwości

Wyliczenie sposobów działania ashwagandhy najlepiej odzwierciedla wszechstronność i wysoką wartość tej rośliny. Nic dziwnego, że współcześnie chętnie sięgają po nią fitoterapeuci. Poza opisanymi już właściwościami posiada ona działanie moczopędne, zwiększa wydalanie sodu przeciwdziałając obrzękom, wspiera nerki, wątrobę i trzustkę, a przy tym pomaga zwiększyć wydolność organizmu.

Sposoby stosowania ashwagandha

Najczęściej stosowaną formą żeń – szenia indyjskiego są tabletki zawierające ekstrakt z korzenia tej rośliny. Nieco mniejszą popularnością cieszą się olejki pielęgnacyjne, sproszkowane korzenie, ekstrakt w formie płynu oraz nalewki przygotowane na jej bazie. Powodem tego są przede wszystkim ograniczona dostępność tych form na rynku i cena, która jest stosunkowo wysoka w porównaniu z ekstraktem w postaci tabletek.

Skutków ubocznych nie stwierdzono

Każda substancja w nadmiarze staje się szkodliwa dla organizmu. Za bezpieczną dawkę uznano 500 g suchego ekstraktu dziennie. Przekroczenie zalecanych dawek może doprowadzić do nadczynności tarczycy i zmian skórnych (zaczerwienienia, swędzenia skóry) – są to jedyne zanotowane dotychczas przypadki działań niepożądanych tej rośliny. Ashwagandha działa łagodniej w porównaniu z żeń – szeniem chińskim. Nie ma ryzyka nadmiernego pobudzenia organizmu. Naukowcy wskazali trzy przeciwwskazania do jego stosowania:

• ciążę,
• laktację,
• stosowanie barbituranów.

Nie stwierdzono wpływu ashwagandhy na działanie innych leków, ale warto zawsze uzgodnić stosowanie ziołowego preparatu z lekarzem. Ekstrakt z ashwagandhy nie powinien być podawany osobom poniżej 18. roku życia, chyba że z informacji zamieszczonych na ulotce wynika jednoznacznie, że jest to dopuszczalne.

W przyszłości być może uda się wykorzystać jej właściwości nowotworowe, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe i inne także w medycynie konwencjonalnej. Obecnie fitoterapeuci polecają indyjski żeń – szeń głównie jako środek przeciw metalom ciężkim szkodliwym zwłaszcza dla żołądka i wątroby.

Z medycyny ajurwedyjskiej do e – commerce

Obecnie preparaty zawierające ekstrakt z ashwagandhy można kupić w ramach internetowego handlu (tzw. e – commerce). Nie byłoby to możliwe, gdyby nie osiągnięcia medycyny ajurwedyjskiej. To właśnie jej twórcy i kontynuatorzy tradycji medycyny alternatywnej przyczynili się do tego, że o żeń – szeniu indyjskim zaczęto mówić także na Zachodzie, który tak bardzo potrzebuje teraz wsparcia ze strony natury w walce z codziennym stresem i w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.