Dobry i zły cholesterol - właściwości i rola w organizmie

Cholesterol kojarzy się głównie z czynnikiem, który powoduje miażdżycę. Ale poza tą złą rolą jest nam niezbędny chociażby do produkcji hormonów. Nie bez znaczenia jest też fakt, że po naszym organizmie krąży zły i dobry cholesterol. Spójrzmy więc na te jego dwa oblicza …

Patrząc na jego budowę chemiczną cholesterol jest sterolem i występuje wyłącznie w tkankach zwierzęcych. Ponieważ jest syntetyzowany w naszym organizmie (w wątrobie), to powinniśmy ograniczać jego ilość w diecie. Jakie są źródła cholesterolu w żywności? Są to przede wszystkim tłuszcze zwierzęce, mięso i jego przetwory oraz jajka.

Zadania cholesterolu w organizmie

Chociaż czasami sprawia problemy, cholesterol to składnik błon komórkowych i jest konieczny do syntezy wielu niezbędnych dla nas związków, jak:

• hormony (progesteron, estrogeny i testosteron),
• witamina D,
• kwasy żółciowe.

Formy transportu cholesterolu

Cholesterol jest lipidem i dlatego nie rozpuszcza się w płynach. W związku z funkcjami jakie pełni w naszym organizmie cholesterol musi się przemieszczać. Dlatego tworzy związki z białkiem i jest transportowany w postaci tzw. lipoprotein. Z czego składają się ich cząsteczki? W skład lipoprotein wchodzą: cholesterol i trójglicerydy oraz fosfolipidy i specjalne białko: apolipoproteina. Im więcej apolipoprotein, tym wyższa gęstość lipoprotein. I tak rozróżniamy m.in. lipoproteiny o małej gęstości (LDL) i lipoproteiny o dużej gęstości (HDL). Są to główne nośniki cholesterolu w układzie krążenia.

Dobry i zły cholesterol

HDL- cholesterol („dobry” cholesterol), czyli lipoproteiny o dużej gęstości, odbierają cholesterol z komórek by przetransportować go do wątroby. Mamy tutaj do czynienia z tzw. transportem zwrotnym cholesterolu i działaniem przeciwmiażdżycowym. Dlatego najlepiej jest, gdy mamy go…jak najwięcej. Zalecany poziom cholesterolu frakcji HDL to powyżej 50 mg/dl u kobiet i powyżej 40 mg/dl u mężczyzn.

LDL – cholesterol („zły” cholesterol), czyli lipoproteiny o małej gęstości, transportują cholesterol w drugą stronę, czyli z wątroby do tkanek. Jeżeli jego poziom jest zbyt wysoki, to może odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych w postaci blaszek miażdżycowych. Miażdżyca, jak wiemy, prowadzi do zwężenia ścian naczyń krwionośnych, czego konsekwencją może być zawał serca bądź udar.
Zaleca się, by poziom cholesterolu frakcji LDL był poniżej 100 mg/dl.

Jak zadbać o zdrowy poziom cholesterolu?

Odpowiedź brzmi: dawka aktywności fizycznej plus odpowiednia dieta dla serca:

• Oleje roślinne (oliwa z oliwek, olej) zamiast tłuszczów zwierzęcych.
• Chude mięso i jego przetwory oraz ryby (zwłaszcza tłuste ryby morskie) zamiast mięsa czerwonego.
• Mleko i jego przetwory najwyżej o 2% zawartości tłuszczu.
• Więcej warzyw i owoców.
• Żywność funkcjonalna, czyli produkty bogate w stanole roślinne, czyli substancje zbliżone budową do cholesterolu, które pomagają „wyłapywać” go z naszego organizmu.
• Pełnoziarniste pieczywo, kasze, makarony, czyli produkty bogate w błonnik pokarmowy, który obniża poziom LDL – cholesterolu.
• Jajka? To znakomite źródło białka, żelaza, składników mineralnych i lecytyny, trzeba je jeść, tylko z umiarem.

Przede wszystkim badajmy poziom cholesterolu we krwi i zachowujmy rozsądną dietę. Wtedy żaden cholesterol nie będzie nam straszny.

 Bibliografia:

• Chachaj A., Drożdż K., Szuba A., Procesy transportu zwrotnego cholesterolu i ich rola w regresji miażdżycy, http://www.postepybiochemii.pl/pdf/3_2008/08_3_2008.pdf (dostęp: 08.10.2019).
• Normy żywienia dla populacji polskiej, red. Jarosz M., http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf (dostęp: 07.10.2019.
• Skoczyńska A., Rola lipidów w powstawaniu miażdżycy, http://www.phmd.pl/api/files/view/1897.pdf, (dostęp: 08.10.2019).